شبکه “استراحت بیدار” مغز ممکن است کلید خطر آلزایمر باشد

اگر تا به حال به ذهن خود اجازه داده اید که سرگردان شود، به شبکه حالت پیش فرض مغز (DMN) تکیه کرده اید. از نظر علمی، DMN اتصالی از نواحی مغز است که زمانی که فرد در حالت استراحت بیدار است، با هم تعامل دارند. این شبکه برای استفاده از حافظه کوتاه مدت ما مهم است و این سوال را مطرح می کند: آیا تغییرات در DMN نقش کلیدی در از دست دادن حافظه کوتاه مدت که در پیشرفت بیماری آلزایمر (AD) مشاهده می شود بازی می کند؟ و آیا DMN در زنان و مردان متفاوت است؟

کارولین فردریک، MD، استادیار عصب‌شناسی، همکار تحقیقات سلامت زنان در دانشگاه ییل (WHRY)، برای درک بیماری AD و اینکه چرا به طور نامتناسبی بر زنان تأثیر می‌گذارد، کار کرده است. تحقیقات قوی نشان می دهد که زنان به وضوح در مقایسه با مردان خطر ابتلا به بیماری AD را افزایش می دهند. در حالی که تحقیقات زیادی در مورد AD انجام شده است، مطالعات بسیار کمتری وجود دارد که تفاوت های جنسی را در نظر می گیرد.

جدیدترین مطالعه فردریک، منتشر شده در غشاء مغزی، به طور خاص تفاوت های جنسی را در اتصال DMN در بزرگسالان سالخورده سالم بررسی می کند. فردریک و تیم او، از جمله برونته فیک تانی، دانشجوی سال دوم پزشکی دانشگاه واشنگتن، تصمیم گرفتند تا تفاوت‌های این ارتباطات را هم برای زنان و هم برای مردان شناسایی کنند، که ممکن است سرنخ‌هایی در مورد اینکه چرا خطر ابتلا به بیماری AD در زنان بیشتر است، ارائه دهد.

مطالعات قبلی نشان داده‌اند که اتصال مغز در DMN در ارتباط با AD علامتی و بالینی تغییر می‌کند، اما بررسی تفاوت‌های جنسی در چنین تغییراتی محدود شده است. مطالعه فردریک همچنین چگونگی تغییر ارتباط در زنان و مردان را با افزایش سن بررسی کرد.

این تیم با استفاده از داده‌های Human Connectome Project-Aging، اسکن‌های مغزی بیمارانی را که در حالت استراحت بیدار بودند، تجزیه و تحلیل کردند. آنها تفاوت هایی در نحوه عملکرد نقاط ارتباطی مرکزی در مغز برای زنان و مردان پیدا کردند. به عنوان مثال، در زنان در مقایسه با مردان، بخش‌هایی از DMN که مسئول یادآوری و بازیابی حافظه و شناخت فضایی هستند، به احتمال زیاد به شبکه کلی مغز DMN متصل هستند. این الگوهای اتصال، که با ساختارهای مغزی مسئول عملکرد حافظه کوتاه‌مدت مرتبط است، شبیه تغییراتی است که در AD پیش بالینی دیده می‌شود.

علاوه بر این، تفاوت های جنسی بیشتر در طول پیری مشاهده شد. در دهه 30 و 40 سالگی، زنان بیشتر بر ارتباط با بخشی از مغز که مسئول حافظه فضایی و کلامی است، تکیه می کردند. در دهه های مربوط به یائسگی (دهه های 40 و 50)، مناطق حیاتی برای بازیابی حافظه، اتصال بالاتری به DMN کلی نشان دادند. از سوی دیگر، مردان الگوی متفاوتی از خود نشان دادند و بالاترین ارتباط آن‌ها تا سال‌های پایانی زندگی (60 تا 80 سالگی) مشاهده نشد. برای مردان، بالاترین ارتباط با DMN در بخشی از مغز بود که مسئول ایجاد عادت و حافظه طولانی مدت است.

محققان بر این باورند که یافته‌های آنها نشان می‌دهد که زنان بیشتر از مردان برای حافظه و برای مدت طولانی‌تری به اتصالات DMN متکی هستند. سطح بالایی از اتصال ممکن است منجر به یک شبکه تحت استرس و آسیب پذیری بیشتر در برابر اختلالاتی مانند AD شود. این «ساییدگی» در بخش‌هایی از مغز که برای حافظه حیاتی است، می‌تواند تا حدودی توضیح دهد که چرا زنان در معرض خطر بالاتر ابتلا به AD هستند.

فردریک پیشنهاد کرد که این یافته‌ها می‌تواند به پزشکان و همچنین دانشمندان کمک کند تا عملکرد حافظه و نحوه ارتباط آن با شبکه‌های مغزی را حتی در افراد بدون بیماری AD بهتر درک کنند و به نوبه خود، نوع از دست دادن حافظه در AD را اطلاع دهند. با شناسایی الگوهایی در مغز افراد سالم و مسن، دانشمندان ممکن است نه تنها هدفی در آینده برای مداخله داشته باشند، بلکه فرصت بیشتری برای درمان قبل از مشاهده علائم داشته باشند.